Enerji Uzmanı Pamir uyardı: Doğalgaz ve elektriğe zam gelmeye devam edecek

Sputnik'te yer alan habere göre; BOTAŞ'ın konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine kasımda uygulayacağı satış fiyatı mevcut tarifede olduğu gibi 1000 metreküp doğalgaz için 1488 lira olarak sabit kaldı. Ancak bu ay zamlar sanayi ve elektrik üretim tesislerine geldi.

Kasımda yıllık tüketimi 300 bin metreküpün üzerinde olan serbest tüketicilerin kullandığı 1000 metreküp doğal gazın fiyatı ekim ayına göre yaklaşık yüzde 48 artarak 3 bin 500 liraya çıktı. Söz konusu ayda organize sanayi bölgesi veya kullanıcı birliği abonelerinin tükettiği 1000 metreküp doğalgazın fiyatı ise yaklaşık yüzde 48 artarak 3 bin 482 liraya yükseldi. Ayrıca elektrik üretim santrallerinin kullandığı 1000 metreküp doğalgazın fiyatı yaklaşık yüzde 46 artışla 4 bin lira oldu.

Kış aylarının girilmesiyle artan talep ve emtialarda görülen yükselişler nedeniyle kömür fiyatlarına da iki ayda yüzde 72 oranında zam geldi. Akaryakıtta ise sadece ekim ayında benzin, motorin ve LPG’ye defalarca zam geldi.

Uzmanlar enerji zamlarının etkenlerini Türk lirasının artan bir hızla değer yitirmesi ve küresel piyasada petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki tırmanma olarak sıralıyor. Türkiye’nin özellikle doğalgazda %98 dışa bağımlı olduğu düşünülürse zamların da ardı arkası kesilemiyor. Kasım ayında her ne kadar konutlarda kullanılan doğalgaza zam yapılmasa da sanayi ve enerji üretime yapılan doğalgaz zamlarının da doğrudan fiyat artışlarına neden olması bekleniyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) da bugün ekim ayı enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre tüketici fiyatları aylık yüzde 2.39, yıllık yüzde 19.89 arttı.

‘Daha fazla para ödeyeceğiz’

Enerji piyasalara gelen zamları ve gelecek dönem beklentilerini Enerji Politikaları Uzmanı Necdet Pamir, Sputnik’e değerlendirdi.

Doğalgazda Türkiye’nin dışa bağımlığına dikkat çeken Pamir, “Doğalgazı uzun vadeli kontratlarla 3 farklı yöntemle alıyoruz; Rusya'dan 2 boru hattı, İran'dan 1 boru hattı, Azerbaycan'dan 2 boru hattı var. Nijerya ve Cezayir'den LNG alıyoruz yani sıvılaştırılmış gaz olarak alıyoruz. Onun dışında da geçen sene 2020'de yaklaşık yüzde 16-17'sini spot piyasadan aldık” dedi ve şöyle devam etti:

Dolayısıyla Türkiye'nin en önemli sorunlarının başında bu dışa bağımlılık meselesi geliyor. Türkiye geçen sene 48 milyar metreküp doğalgaz tüketti. Bu sene 60 milyar metreküp tüketmesi bekleniyor. Demek ki geçen seneye göre 12 milyar metreküp daha fazla bir ithalat yapılacak. Bu da bir ilave masraf. Doğalgaz fiyatını 3 ayda bir ödüyoruz. Bunlarda da petrole endeksli bir fiyat formülü var. Petrol fiyatları arttıkça doğalgaz fiyatları da yani daha doğrusu ödeyeceğimiz miktar da artıyor. Dolayısıyla uzun vadeli kontratlarda geçen seneye kıyasladığımızda daha fazla para ödeyeceğiz. Mesela geçen sene ham petrol ve doğalgaza aslında fiyatlar düşük olduğu için 18 milyar dolar ödemişiz ama bir önceki yıl petrol fiyatları daha yüksekken 26,6 milyar dolar ödemişiz.

‘Spot piyasadan daha fazlasını almak zorunda kalacağız’

Spot piyasadan alımlar da aynı şekilde, çünkü geçen sene 1000 metreküpünü 60-70 dolara spot piyasada buluyordunuz. Çünkü Kovid-19 nedeniyle hareketlilik neredeyse dibe vurmuştu. Onlara bağlı olarak doğalgaz arzı çok fazlaydı talebi çok düşüktü ve fiyatlar da dibe vurmuştu. Ama bu sene Avrupa piyasalarına 1000 doları gördü spot piyasa. Biz, geçen sen yüzde 17'sini de spot piyasadan aldık. Bu sene de daha fazlasını almak zorunda kalacağız. Bu da bir masraf.

‘BOTAŞ'ın milyarlarca dolar zararı var’

Tüm bunların yanı sıra Türk lirasının dolar karşısında değer kaybettiğini de hatırlatan Pamir, “Dolar bazında ödeme yaptığımız için katlanarak daha fazla para ödenecek. BOTAŞ'ın milyarlarca dolar zararı var ve bu zararın temel nedeni aldığından daha ucuz bedelle başta konutlarda olmak üzere sübvanse etmesi. Şimdilik konutlara yapmamalarının nedeni ise her an belki bir erken seçime gitmek zorunda kalabilme durumu var. Ama sonuçta nereden bakarsanız bakın hazine de dibe vurmuş durumda mutlaka bu meseleyi çözmek için harekete geçecekler” dedi.

‘Elektriğe de zam gelecek’

Pamir, sanayi ve elektriğe yapılan zamların halkı nasıl etkileyeceğine dair ise şunları ifade etti:

Zamlar çok fazla geldi. 3-5 ay önceki maliyetleriyle sanayi ürünleri, kim ister çorap üretsin isterse aklınıza ne geliyorsa hangi sanayi ürününü üretirse üretsin, her şey pahalanacak. Bunun da son tahlilde bedelini tüketici ödeyecek. Elektrik tarafına baktığımız zaman da geçen seneye göre elektrik üretiminde doğalgazın payı geçen sene ortalaması yüzde 22,7’ymiş şu anda yüzde 36-38'lere geldi. Kurak bir yaz geçirildi. Dolayısıyla hidroelektriğin katkısı azaldı, daha fazla doğalgaza yüklenildi. Kömür deseniz kömür ithalatında da özellikle taş kömüründe tabii, taş kömüründe de biz yüzde 96'lar civarında dışa bağımlıyız ve onun da fiyatları fırladı. Yani ne tarafa kaçacağınızı şaşırıyorsunuz. Onun için sonuçta bu zammı da yapacaklar. Bir de Avrupa kıyaslamaları yapıyorlar. Avrupa'daki ülkelerin ödeme gücüyle ya da satın alma gücüyle Türkiye'deki tüketicinin satın alma gücü bir mi ki kıyaslıyorsunuz? Onun için bu zamlar gelecek, sanayi ürünlerine de yansıyacak, enflasyon da artacak, insanlar iyice yoksullaşacak. Bu politika ile böyle, başka bir şey beklenemez.