Bir Türkü Bir Hikâye

Değerli Okuyucularım,

Edebiyatımızda yüzlerce şairimiz ve insanımız bir aşk’a, sevdaya ve tutkuya hep maruz kalmışlardır. Şairlerin ve seven kişilerin bu durumları ise onları aşk, ayrılık, hüzün, karamsar ve acılı türküler yazmaya sevk etmiştir.

Afyonkarahisar yöresine ait olan Al Fadime’m türküsünün hikâyesi Emirdağ'da yaşanmış gerçek bir aşk hikâyesi olarak bilinmektedir.

Bu türkü ve hikâyesi yıllardır hem yöresinde yaşayanlar tarafından hem de şarkıcılar tarafından hem söylenmekte hem de anlatılmaktadır. Türkümüz Emirdağlıların değil, türkü seven herkesin dilinde, gönlünde ve sazında dolaşmıştır. Herkes tarafından da beğenilerek o günden günümüze kadar uzanıp dinlenmiştir.

Fadime ile Efe Kadir’in bizlere bıraktıkları türkü dizeleri, altmış yıldan beri, bu aşkın masumiyetini, güzelliğini ve unutulmazlığını ya da unutulmayacağını gözler önüne sermiştir. Morcalı Aşiretinden bu iki gencin dudaklarından dökülen aşk dizeleri efsaneleşmiştir.

Gelelim şimdi aşkla dolu serüvenli hikâyemize… 

Hikâyemiz ise şu şekilde anlatılmaktır:

Al Fadime'nin Avustralya'da yaşayan kızı Leman Bostan'ın annesi hakkındaki açıklamaları şöyledir:

Bu aşk serüveni bundan altmış yıl önce yaşanmıştır.

Al Fadime; Emirdağ'ın Sağırlı Köyündendir. Emirdağ Cevizli köyü eski adıyla (Konara) Köyünden Efe Kadir namıyla, Kadir Kilci isimli delikanlı ile Al Fadime birbirlerini severler. Bu köyler o zaman Bayata bağlıdır. Her ikisi de Morcalı Aşiretine mensuplardır.

Efe Kadir, Al Fadimeyi ailesinden o günün törelerine uygun bir şekilde istetir. Fakat köyün en güzel kızı; al yanaklı, selvi boylu, ardı kırk belikli güzel Fadime'yi, Efe Kadir'e vermezler. Bunun üzerine Efe Kadir Fadime'yi kaçırmaya karar verir. Birbirini seven sevgililer kaçarlar. Ancak Fadime'nin dayıları, o günün Morcalı Kolunda adı bilinen, herkes tarafından tanınan, gözü kara ve babayiğit kişilerdir. İyi niyetle yola çıkan genç âşıkların bu küçücük aşk kervanını yakalamaya çıkarlar. Zira olayı hazmedemezler. Aşka, sevgiye, gönül sesine kulak veren yoktur. Sözde namuslarını kurtaracaklarını düşünürler. Oysa Fadime, Efe Kadirin helali olacaktır.

Çok geçmez sıkı takip sonucu genç âşıkları Emirdağ merkezinde yakalatırlar.

Sorgu hâkimi, yaşının küçüklüğü nedeniyle Al Fadime’yi ailesine teslim eder. Efe Kadir ‘de cezaevine gönderilir. Bir süre sonra Al Fadime de ailesinin baskısıyla kendi köyünden Musa Bostan, nam-ı diğer Kara Musa isimli şahıs ile evlendirilir. Fadime’si elinden alınan Efe Kadir dokuz ay mahkumiyetten sonra tahliye olur ve köyüne döner.

Güzün atılan tohumlar, hasata dönüşmüş, haşhaş çizimi, arpa buğday biçimi gelmiştir. Morcalı Aşireti tamamıyla arazide, doğadadır. Haşhaş kozasına atılan çizgi, bıçağının ağlattığı kozağı görenler, koyun güden çobanlar, koyundan süt sağan gelinler, Efe Kadir'in türkülerini mırıldanmaya başlamışlardır artık. Tırpancılar işe başlamış, rüzgârla kelle döğen ak buğday başakları, poşulu tırpancılara teslim olmuştur. Dönüm başı yapıp tırpanını bileği taşıyla bileyen tırpancılar, nefes buldukça Efe Kadir'in hapishanede dokuz ay boyunca Fadime’sine yaktığı türkülerini çığırmaktadırlar.

Türkünün sözlerinden de anlaşılacağı üzere; Efe Kadir, türkülerini Fadime’si elinden alındıktan sonraki dönemlerde yakmıştır. Türkülerinde Fadime’sine duyduğu sevda, ayrılığın acısı nakış nakış işlenmiştir.

Fadime'nin Kara Musa ile olan evliliğinden altı çocuğu olmuştur. Bunlar: Güleser-Şehriban isimli ikizleri, Mustafa, Leman, Rasim ve Ali Osman... Üçüncü çocuğu olan Mustafa, yıldırım düşmesi sonucu vefat etmiş olup diğer beş kardeş hayattadır.

Yaşadıkları aşk türküye dökülen ve tüm sevdaları türkü sözleriyle anlatılan Fadime ile Efe Kadir'in yanan gönüllerinden dökülen sevgi sözcükleri sarışın, pembe yanaklı, sırma saçlı, uzunca boylu, ceylan bakışlı Fadime kıza, Al Fadime ünvanını kazandırmıştır.

Morcalı Aşireti'nde ata binme, cirit oynama, lacivert urba giyme, Ege'de Manisa Yöresinde olduğu gibi kasket üzerine poşu dolayıp Emirdağ'a, Yukarı Maçaklı, Aşağı Maçaklı köylerinden geçip, Özburun Değirmen deresinden Bolvadin'e inmek, vilayete gitmek disiplin gösterilen şeylerdir o zaman.

Gerek Köroğlu Beli'ne vardığımızda gerek Bolvadin istikametinden seyir ederken Efe Kadir ve Al Fadime akla gelir. Alfadimem Türküsü her çalındığında sevdiğine kavuşamamış, sevdasını gönüllerine gömmüş yiğit Emirdağ Gençlerinin havas olduklarının fululaşmış hatıraları yaralı yüreklerini parçalar. Havası sert insanı mert, yiğidin harman olduğu, Emirdağlarının Morcalı Aşireti'ne ait tüm köy ve obaları tabiat hâli güzeldir. Fadimeleri, Efe Kadirleri ve sevgileri yeni açan çiğdem çiçekleri, tabiat ana gibi güzeldir.
Türkünün sözleri ise şöyledir:

AL FADİMEM

Evlerinin önü yoldur
Yoldan geçen karakoldur
Gurban olam sarı gelin
Gel testini bizden doldur

Al Fadimem bal Fadimem
Yanakları gül Fadimem
Uyan uyan sabah oldu
Namazını gıl Fadimem
Şu dağların burcu musun
Kız boynumun borcu musun
Gurban olam sarı gelin
Sen kötünün harcı mısın

Al Fadimem bal Fadimem
Yanakları gül Fadimem
Uyan uyan sabah oldu
Namazını gıl Fadimem

Evlerinin önü satır
Atlı geçer güpür güpür
Gurban olam sarı gelin
Gel de bizim evi süpür

Al Fadimem bal Fadimem
Yanakları gül Fadimem
Uyan uyan sabah oldu
Namazını gıl Fadimem

Koyun yola dizilirdi
Bağlı ipler çözülürdü
Ahranımış gavur oğlan
Buz olsaydı çözülürdü

Al Fadimem bal Fadimem
Yanakları gül Fadimem
Uyan uyan sabah oldu
Namazını gıl Fadimem

Al Fadimem suya gider
Su yolunda çalım eder
Çalım etme al Fadimem
Ben cahilim aklım gider

Al Fadimem bal Fadimem
Yanakları gül Fadimem
Uyan uyan sabah oldu
Namazını gıl Fadimem

YALÇIN SEVİM / SEVİMLİ ŞAİR